آبکاری رودیوم

رودیوم چیست؟ و آبکاری رودیوم به چه صورت است.

روردیوم Rhodium که امروزه بسیار در آبکاری طلا و نقره کاربرد دارد جزو فلزات کمیاب‌ و گران قیمت محسوب می گردد ، رنگ آن سفید ( سیلوری ) است. فلز رودیوم در سال ۱۸۰۳ توسط دانشمند بریتانیایی از خاک معدنی که علاوه‌ بر رودیوم، شامل پلاتین و پالادیوم بود استخراج شد. از لحاظ کمیابی می توان گفت این فلز در هر یک‌ تن از پوسته‌ی زمین  به مقدار ۰.۰۰۱ گرم رودیوم یافت می شود . تولید سالانه رودیوم در جهان تقریبا حدودا ۳۰ تن است که در مقایسه با بقیه فلزات بسیار اندک است.

یکی از کاربرد های رودیوم آبکاری زیورآلات است ، آبکاری محلول رودیوم از رایج ترین و بهترین نوع آبکاری در صنعت طلا و نقره که به طلا سفید نیز مشهور است. آبکاری با رودیوم باعث بالا رفتن مقاومت زیورآلات و جواهرات ساخته شده از طلا و نقره در برابر اکسیداسیون و تغییر رنگ می شود و به آن ها درخشندگی بیشتری می دهد.

آیا آبکاری رودیوم خطرناک است؟

متاسفانه در بین جواهر فروشان و سازندگان طلا به اشتباه از عبارت آبکاری رادیوم به جای آبکاری رودیوم کاربر دارد. فلز رادیوم ( Radium ) یک عنصر شیمیایی و رادیو اکتیو است و نشانه کوتاه آن Ra و عدد اتمی آن  ۸۸ است.

فلز رودیم ( Rhodium )  نشانه کوتاه Rh و عدد اتمی آن ۴۵ است. رودیم فلزی گران قیمت ، به رنگ نقره‌ای-سفید و سخت است. از ویژگی های این فلز می توان به مقاومت بسیار در مقابل فرسایش و درخشندگی و جلای قابل توجه آن اشاره نمود. ویلیام هاید ولاستون در سال ۱۸۰۳ این فلز را کشف کرده و نامگذاری کرد.

دیگر کاربرد های فلز رودیوم

رودیوم نیز مانند نقره از خاصیت بازتابش عالی نور برخوردار است که از این خاصیت برای ساخت جواهرات، پروژکتورها و صنعت خودروسازی استفاده می‌شود. البته در بیشتر مواقع به دلیل قیمت بالای رودیوم از نقره استفاده می شود.

نزدیک به ۸۰ درصد فلزات رودیوم‌ه استخراجی در جهان برای ساخت مبدل‌های کاتالیزورهای خودرو به منظور تبدیل گاز های مضر نیتروژن و منو اکسید به اکسیژن استفاده می‌گردد. این فلز در مقابل فرسایش و واکنش‌های شیمیایی مقاومت بسیاری دارد و برای پوشش‌های مقاوم به فرسایش برای استفاده در حرارت‌های بالا استفاده می‌شود.

همچنین به عنوان کاتالیزوری برای تولید اسید‌نیتریک و استیک در صنایع شیمیایی استفاده می‌شود.

طرز آبکاری زیورآلات نقره و طلا با محلول رودیوم

آبکاری رودیوم بر روی طلا ماندگاری کمتری دارد و رنگ سفید جواهر در مدت کوتاهی از بین رفته و کدر می شود به همین دلیل زیورآلات خالص طلا با پلاتین ترکیب شده و عیار طلا ۱۸ که به معنای ۷۵ درصد طلای خالص و تقریبا ۲۵ درصد پلاتین است بدست می آید و پس از آن بر روی طلا آبکاری رودیوم انجام می شود البه این موضوع به دلیل بالا رفتن زیاد قیمت طلا تنها به صورت سفارشی انجام میگردد و تمامی جواهرات طلا سفید موجود در بازار به صورت معمولی ساخته شده و پس از مدت کوتاهی رنگ خود را از دست می دهند.

به منظور این که بر روی زیورآلات نقره آبکاری محلول رودیوم انجام دهند می بایست پیش نیاز بر روی نقره زده شود . بدین صورت که اگر آبکاری به تنهایی بر روی نقره انجام شود نقره به صورت مات در می آید  به همین دلیل است که ار آبکاری رودیوم نمی شود به تنهایی بر روی نقره استفاده نمود و آبکاری رودیوم به تنهایی بر روی نقره ماندگاری زیادی نیز ندارد به همین منظور این می باست قبل از آبکاری بر روی فلز نقره آبکاری پالادیوم یا نیکل انجام شود و سپس آبکاری رودیوم صورت گیرد. نقره های خالص با عیار ۹۹۹ مانند شمش نقره نیازی به آبکاری ندارند.

آبکاری نیکل نیز حساسیت زا است و پوست برخی از افراد به این نوع پوشش اولیه حساسیت نشان میدهد. به همین دلیل در تمامی زیورآلات با کیفیت مانند دستبند سرویس ، انگشتر نقره و … از پلاتین و سپس رودیوم استفاده می شود.